logo logo

Historia

Senator Stefan Ehrenkreutz [NAC].

Stefan Ehrenkreutz

1880–1944; historyk archiwista, profesor i rektor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie; w latach 1904–1914 członek PPS; kilkakrotnie więziony przez Rosjan za działalność niepodległościową; od 1916 w Komisji Archiwalnej przy Tymczasowej Radzie Stanu; od 1918 autor zasad organizacyjnych sieci archiwów państwowych; w 1920 osiadł w Wilnie i został kierownikiem Katedry Historii Prawa Polskiego na Uniwersytecie Stefana Batorego; od 1927 radny m. Wilna.

Działalność parlamentarna

Senator w latach 1930–1938.

Losy wojenne, okoliczności śmierci

Do 1944 jako rektor kierował działającą w konspiracji uczelnią, wykładał; uczestniczył w pracach Konwentu Stronnictw Politycznych przy Okręgowym Delegacie Rządu na Kraj w Wilnie; w czasie okupacji pracował jako stróż nocny, pracownik biurowy, kasjer, konsultant prawny; w korespondencji Ławrientija Berii do Józefa Stalina z 3.08.1944 wzmiankowany jako poszukiwany; 28.08.1944 aresztowany przez NKWD w swoim mieszkaniu; więziony, torturowany; zmarł 21.07.1945 w szpitalu więziennym na Łukiszkach w Wilnie.

Zobacz na mapie

Źródła

PSB, t.VI, Kraków 1948, s. 207–208; Biogramy uczonych polskich, cz. 1, z. 1, Wrocław 1983, s. 327–329; Słownik biograficzny archiwistów polskich, t. I, Warszawa 1988, s. 58–59; Piotr Łossowski, Likwidacja USB przez władze litewskie w grudniu 1939 roku. Dokumenty i materiały, Warszawa 1991; Kto był kim…, s. 508; Społeczeństwo białoruskie, litewskie i polskie na ziemiach północnowschodnich II Rzeczypospolitej (Białoruś zachodnia i Litwa wschodnia) w latach 1939–1941, pod red. Małgorzaty Giżejewskiej i Tomasza Strzembosza, Warszawa 1995, s. 328; Andrzej Pukszto, Ostatnie chwile Rektora Stefana Ehrenkreutza i USB, w: „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 1997, z. 120, s. 20–34; Andrzej S. Ehrenkreutz, Śmierć Rektora, w: „Gazeta Wyborcza” nr 238 z 10–11.10.1998, s. 30; Posłowie i senatorowie…, t. II, s. 27–29; Krzysztof Pol, Stefan Ehrenkreutz, w: „Rzeczpospolita” nr 156 z 6 lipca 2000, dodatek „Prawo co Dnia”, s. C 3; Sławomir Kalbarczyk, Polscy pracownicy nauki…, Warszawa 2001, s. 225–227; Dorota Mycielska, Jarosław Maciej Zawadzki, Senatorowie zamordowani, zaginieni, zmarli w latach II wojny światowej, Warszawa 2009, s.27, 32, 250-251; informacja wnuczki Marty Ehrenkreutz-Jasińskiej z Warszawy.