Historia

1874–1941; pułkownik Wojska Polskiego; minister pracy i opieki społecznej, minister przemysłu i handlu, premier (1931–1933); bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego, konspirator, członek wydziału bojowego PPS; w 1912 aresztowany wraz z żoną i szwagierką, więzień warszawskiej Cytadeli; w 1914 zesłany w głąb Rosji do najcięższego więzienia w Orle; w 1917 naczelnik wydziału w Komisji Likwidacyjnej ds. Królestwa Polskiego w Piotrogrodzie; w 1920 organizator Tymczasowej Komisji Rządzącej Litwy Środkowej; pełnił szereg wojskowych funkcji w najbliższym otoczeniu Józefa Piłsudskiego.

Poseł w latach 1930–1935.
Senator w latach 1935–1939 (w latach 1935–1938 marszałek).

1.09.1939 przewodniczył ostatniemu zebraniu Instytutu im. Piłsudskiego w Warszawie; 3.09.1939 wyjechał do Wilna; 17/18.09.1939 przekroczył granicę litewską i przybył do Kowna, gdzie rozwinął działalność społeczną, pomagając polskim uchodźcom; aresztowany w czerwcu 1940 przez NKWD, osadzony w więzieniu w Kownie; 25.07.1940 przewieziony z Mołodeczna do Moskwy na Łubiankę; skazany na karę śmierci, którą zamieniono na 10 lat przymusowej pracy w łagrach; zmarł tuż po 26.07.1941 w więzieniu na Łubiance. Symboliczny grób znajduje się na cmentarzu Powązkowskim.

PSB, t. XXVIII, Kraków 1984–1985, s. 630–635 (tu: w latach 1940–1941 być może więziony także w Orle); Stanisław Kot, Listy z Rosji do gen. Sikorskiego, Londyn 1955, s. 84 (tu: zmarł po bardzo długiej chorobie; „gdyby pakt [Sikorski–Majski] był o 10 dni wcześniej podpisany, byłby Prystor ocalał: jeszcze 26 lipca [1941] był z innymi, potem dostał biegunki”); Kto był kim…, s. 62–63; Jacek Piotrowski, Aleksander Prystor 1874–1941. Zarys biografii politycznej, Wrocław 1994; Ludwik Malinowski, Aleksander Prystor, „Prawo i Życie” z 1.03.1997, s. 25–26; Ministrowie Polski Niepodległej…, s. 324–327; Leon Kozłowski, Moje przeżycia, Warszawa 2001, s. 74–75; Andrzej Krzysztof Kunert, Rzeczpospolita Walcząca. Styczeń–grudzień 1941. Kalendarium, Warszawa 2002, s. 264; Sławomir Kalbarczyk, Z badań nad losami…, s. 173 (tu data zgonu: 22.08.1941); Dorota Mycielska, Jarosław Maciej Zawadzki, Senatorowie zamordowani, zaginieni, zmarli w latach II wojny światowej, Warszawa 2009, s.26, 32, 44, 88, 123-125, 185, 216; informacje: Biblioteki Sejmowej z 2000; chrzestnej córki Elżbiety Feliksiak z Warszawy z 1996.