Jan Kołłątaj-Srzednicki

1883–1944; lekarz generał brygady Wojska Polskiego; szef Centrum Wyszkolenia Sanitarnego i Inspektoratu Służby Zdrowia Wojska Polskiego, szef Inspektoratu Służby Zdrowia w Departamencie Zdrowia Ministerstwa Spraw Wojskowych (od 21.08.1939); legionista, internowany w Szczypiornie; prezes Towarzystwa Budowy Szkół Powszechnych.

Działalność parlamentarna

Senator w 1935.

Losy wojenne, okoliczności śmierci

Na początku wojny internowany na Węgrzech oraz krótko aresztowany w 1941; prezes PCK i naczelny lekarz Polskiej Służby Medycznej na Węgrzech, wchodził w skład Przedstawicielstwa Wojska Polskiego przy węgierskim MON; organizował akcję opieki nad uchodźcami z Polski, inicjował transporty leków do okupowanej Polski, zaangażowany w działalność polskich kurierów na Węgrzech, współorganizował przerzuty polskich żołnierzy na Zachód, współuczestniczył w akcji ratowania polskich Żydów; 21.03.1944 zastrzelony przez Niemców w swoim gabinecie w Budapeszcie; pośmiertnie uhonorowany medalem i dyplomem Instytutu Yad Vashem. Pochowany na polskiej parceli cmentarza Rakoskeresztur w Kobenya pod Budapesztem.
Syn Jacek, kapral AK, poległ w czasie powstania warszawskiego.

Zobacz na mapie

Źródła

Odpis urzędowego aktu zgonu, Budapeszt; PSB, t. XIII, Kraków 1966–1967, s. 346–348 (tu data zgonu: 19.03.1944); Bolesław Olszewicz, Lista strat kultury polskiej, Warszawa 1947, s. 117; Gen. dr Jan Kołłątaj-Srzednicki, w: „Wrocławski Tygodnik Katolicki” nr 21, z 22.03.1970, s. 11; Generał Kołłątaj był dla nas jak ojciec, w: „Życie Warszawy” nr 65, z 18.03.1989, s. 4; Kto znał generała Kołłątaja?, w: „Historia i Życie”. Dodatek „Życia Warszawy” nr 18, z 15–16.09.1990, s. 4; Kto był kim…, s. 523; Piotr Stawecki, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa 1994, s. 170–171; Zdzisław Nicman, Gen. Jan Kołłątaj-Srzednicki. W 50. rocznicę śmierci, w: „Magazyn Tygodniowy Polska Zbrojna” nr 11/179, z 18–20.03.1994 s. 1; Wiktor Cygan, Słownik biograficzny oficerów Legionów Polskich, Warszawa 1998, t. 2, s. 76–77; Grzegorz Łubczyk, Polski Wallenberg. Rzecz o Henryku Sławiku, Warszawa 2003, s. 27–28; Posłowie i senatorowie…, t. III, s. 153–154; Dorota Mycielska, Jarosław Maciej Zawadzki, Senatorowie zamordowani, zaginieni, zmarli w latach II wojny światowej, Warszawa 2009, s.16, 28, 31, 43, 194-196; informacje syna Rafała Kołłątaja-Srzednickiego z Warszawy z lat 1996–2005.

Historia