Historia

(z domu Batsch)

1860–1942; prowadziła gospodarstwo rolne we wsi Żyglin k. Tarnowskich Gór; robotnica w kopalni rudy i kruszcu w Pasiekach; propagatorka polskości na Śląsku; w 1909 założycielka Towarzystwa Polek w Żyglinie; w 1914 więziona przez Niemców za wygłoszenie patriotycznego przemówienia; uczestniczka akcji plebiscytowej na Śląsku i III powstania śląskiego, jej mieszkanie było lokalem konspiracyjnym i magazynem broni; od 1927 przewodnicząca Zarządu Głównego Towarzystwa Polek na Śląsku, członkini honorowa Narodowej Organizacji Kobiet.

Senator w latach 1929–1930 i w 1935.

Na początku wojny ewakuowała się na wschód, we Lwowie ukryła swoje archiwum; 29.09.1939 wróciła do Żyglina; symulowała ciężką chorobę, aby uniknąć uwięzienia; trzymana przez gestapo w areszcie domowym, zmarła 24.10.1942 w Żyglinie.

Akt zgonu w USC Miasteczko Śląskie; Kto był kim…, s. 500; Posłowie i senatorowie…, t. I, s. 190–191; Marek Wroński, Miasteczko Śląskie dawniej i dziś, Miasteczko Śląskie 1997, s. 48; Dorota Mycielska, Jarosław Maciej Zawadzki, Senatorowie zamordowani, zaginieni, zmarli w latach II wojny światowej, Warszawa 2009, s.160; informacje: parafii rzymskokatolickiej w Żyglinie z 1993; Archiwum Państwowego w Katowicach z 1993; burmistrza Tarnowskich Gór z 1996; USC w Miasteczku Śląskim z 1996; Muzeum w Tarnowskich Górach z 1996; Miejskiej Biblioteki Publicznej w Tarnowskich Górach z 1996; wnuczek: Anieli Machury z Żyglina z 1993 i Heleny Bramowskiej z Miasteczka Śląskiego z 1996.