Historia

1869-1949; rabin i kaznodzieja synagog w Stanisławowie i Łodzi; prezes Związku Zrzeszeń Społecznych (utrzymywał żydowskie szkoły średnie w Polsce); członek Centralnego Komitetu Organizacji Syjonistycznej i Żydowskiej Rady Narodowej; jeden z liderów ruchu syjonistycznego na ziemiach polskich, 1897 uczestnik I Kongresu Syjonistycznego w Bazylei; organizator szkół hebrajsko-polskich i współautor programu nauki w nich; 1912 założył w Łodzi pierwsze na ziemiach polskich gimnazjum dwujęzyczne (hebrajsko-polskie); kurator placówek oświatowych podległych Towarzystwu Żydowskich Szkół Średnich w Łodzi; 1919 członek delegacji Żydów polskich na konferencję pokojową w Paryżu; 1928 współorganizator Instytutu Nauk Judaistycznych w Warszawie; przed 1939 bywał w Palestynie, wybudował dom na górze Karmel.

Senator w latach 1922–1927.

W pierwszych dniach wojny razem z żoną usiłowali pieszo opuścić Łódź, wrócili, bo było to za trudne; kilka razy przesłuchiwany przez gestapo; zniszczono wyposażenie gimnazjum, które założył, spalono synagogę, w której przez blisko 30 lat głosił kazania; w końcu 1939 legalnie wyjechał do Włoch, podróżował m.in. z senatorem Salemem Budzynerem, dotarli do Triestu; żona w grudniu 1939 dotarła do rodziny w Warszawie, a następnie w kwietniu 1940 dołączyła do męża w Trieście; w maju 1940 dotarli do Palestyny i zamieszkali we własnym domu na górze Karmel; współpracował z senatorem Juliuszem Wurzlem; w 1943 przeniósł się z Hajfy do Jerozolimy; przewodniczący Stowarzyszenia Imigrantów Polskich; prezes Rady dla Publikowania Tekstów o Żydostwie i Syjoniźmie w Galicji.

Był jednym z orędowników powstania pomnika upamiętniającego pomordowanych Żydów oraz specjalnego archiwum, co nabrało później kształtu w postaci Instytutu Yad-Vashem; w 1948 przeniósł się do Hajfy.

Zmarł 18.10.1949 w Hajfie; pochowany na miejscowym cmentarzu Kfar Samir.

brak aktu zgonu pomimo korespondencji z odpowiednim ministerstwem w Izraelu; Szymon Rudnicki, Markus Braude. Przyczynki do biogramu, mps. z 2012 w zbiorach Archiwum Senatu; Księga jubileuszowa ku czci Markusa Braude, Warszawa 1931 (tu m.in. genealogia rodziny Ornstein-Braude); Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1994, s. 500; Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939. Słownik biograficzny, t. I, Warszawa 1998, s. 196; Polski słownik judaistyczny, Warszawa 2003, t. I, s. 229; Czesław Brzoza, Żydowska mozaika polityczna w Polsce 1917–1927, Kraków 2003, s. 151 i in.; Encyclopaedia Judaica, Detroit i in. 2007, t. 4, s. 135; Jarosław Maciej Zawadzki, Senatorowie losy wojenne i powojenne, Warszawa 2013, s.11, 45, 137-138