Historia

Senator Władysława Macieszyna [Archiwum Senatu, dar prof. Michała Wojciechowskiego].

Władysława Macieszyna

z d. Srzednicka (używała także nazwiska: Długoszowa)

1888-1967; instruktorka Przysposobienia Wojskowego Kobiet; członkini ZG Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny; współzałożycielka kobiecej Drużyny Strzeleckiej (1911); członkini Legionów, m.in. w oddziale wywiadowczym, kurierka; organizowała POW we Lwowie; do 1921 w WP; 1922–1923 działała wśród polskich robotników na terenie Niemiec; 1924–1934 w Dyrekcji Funduszu Bezrobocia; żona ppłk. Adolfa Macieszy, osobistego lekarza Józefa Piłsudskiego, posła.

Działalność parlamentarna

Senator w latach 1935–1938.

Losy wojenne, okoliczności śmierci

Początkowo w dyspozycji prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego; żołnierz SZP-ZWZ-AK (zaprzysiężona 27.09.1939), odpowiedzialna za kontakty ze stronnictwami politycznymi przy Sztabie Dowództwa Głównego SZP; 1942–1943 w ścisłym sztabie grupy Dywersji i Sabotażu Kobiet „Dysk”; od 1943 kurier głębokiego wywiadu AK, przewoziła materiały wywiadowcze na trasie Warszawa-Wiedeń-Heidelberg; w części historiografii wiązana z przekazaniem meldunków o niemieckim rakietowym ośrodku doświadczalnym w Peenemünde; aresztowana przez Niemców 8.04.1943 w Wiedniu, więziona i torturowana w Wiedniu i Berlinie, usiłowała popełnić samobójstwo przegryzając sobie żyły, odratowana, symulowała obłęd; sądzona przez berliński sąd Volksgerichte, który przyjeżdżał na sesje do Wiednia od 22.02.1944; skazana na śmierć (wyrok wysłano 14.03.1945 do zatwierdzenia do Berlina), wykryto u niej tyfus, co zawiesiło wykonanie wyroku; 7.04.1945 zwolniona ze szpitala więziennego w Wiedniu w obliczu zajmowania miasta przez wojska radzieckie.

W październiku 1945 wróciła do Warszawy, pozbawiona ocalałego z wojny przedwojennego mieszkania; żyła w ciężkich warunkach, w biedzie.

Zmarła 21.06.1967 w Warszawie, pochowana na cmentarzu Powązkowskim (kw. 186-V-5/6); odznaczona pośmiertnie: Krzyżem Armii Krajowej (1970) i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2010).

 

Zobacz na mapie

Źródła

akt zgonu z USC Warszawa Ochota; Ignacy Ziemiański, Praca kobiet w POW Wschód, Warszawa 1933, s. 221–223; PSB, Kraków 1974, t. XIX, s. 79–80; Halina Martinowa, Udział Polaków w wykryciu V1 i V2, w: „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza” nr 14/8.04.1978, s. 12; Kazimierz Iranek-Osmecki, Jeszcze raz o „Ostatniej broni Hitlera”, w: „Dziennik…” nr 105/6.05.1978, s. 3–4 (w obu artykułach opinie o braku związku Macieszyny z przerzutem raportu o pociskach V); Michał Wojewódzki, Akcja V-1, V-2, Warszawa 1984, s. 113–116 (cytowane opinie o braku związku Macieszyny z przerzutem raportu o pociskach V); Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1994, s. 530; Jadwiga Podrygało, Ach, te dziewczęta. „Dysk” we wspomnieniach i relacjach, Warszawa 1996, s. 24, 26; Piotr Matusak, Wywiad Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939–1945, Warszawa 2002, s. 166; Słownik biograficzny kobiet odznaczonych Orderem Wojennym Virtuti Militari, Toruń 2007, t. III, s. 132–134; Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939. Słownik biograficzny, Warszawa 2009, t. IV, s. 45–46 (tu prawdopodobnie błędna informacja o pobycie od lipca do września 1944 w obozie Auschwitz, nr obozowy 63549; w powojennych dokumentach opisujących przejścia wojenne nie wymieniała obozu koncentracyjnego); Łukasz Piechocki, Niemiecka broń V-1 i V-2, Poznań 2009, s. 61–62; Jarosław Maciej Zawadzki, Senatorowie losy wojenne i powojenne, Warszawa 2013, s.12, 13, 15, 362-365; informacje Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu z 2009; informacje krewnych: Izabelli Srzednickiej z Warszawy z 2007 i Czesława Srzednickiego z Krakowa z 2007 i 2009.