Historia

Senator Zdzisław Lubomirski, portret namalowany przez Bolesława Czedekowskiego, 1936 r. [Muzeum Historyczne m. st. Warszawy]

Zdzisław Lubomirski

1865–1943; ziemianin (majątek Mała Wieś k. Grójca); działacz społeczno-polityczny; prezes Komitetu Obywatelskiego (1914–1915); prezydent Warszawy (1916–1917); członek Rady Regencyjnej (1917–1918); prezes Rady Naczelnej Organizacji Ziemiańskich.

Działalność parlamentarna

Senator w latach: 1928–1930, 1930–1935, 1935–1938 powołany przez prezydenta RP.

Losy wojenne, okoliczności śmierci

W czasie oblężenia Warszawy we wrześniu 1939 r. pracował w Komitecie Obywatelskim, na czele którego stał Stefan Starzyński; był w grupie zakładników, którzy mieli gwarantować bezpieczeństwo okupanta po kapitulacji stolicy; 10.11.1942 aresztowany, więziony na Pawiaku w Warszawie, zwolniony po dwóch miesiącach; zmarł 1.08.1943 w swoim majątku, Małej Wsi k. Grójca, w następstwie nabytej w więzieniu gruźlicy; w jego pałacu do 1944 ukrywała się senator Dorota Kłuszyńska (Dora Pilcer), pochodząca z rodziny żydowskiej. Pochowany na cmentarzu przy kościele parafialnym w Belsku Dużym.

Zobacz na mapie

Źródła

Akt zgonu w USC Belsk Duży; „Kurier Warszawski” nr 261 z 21.09.1939, s. 1; PSB, t. XVIII, Kraków 1973, s. 66–69 (tu data zgonu: 31.07.1943); Adam Grzymała-Siedlecki, Sto jedenaście dni letargu. Wspomnienia z Pawiaka z lat 1942/1943, Kraków 1966 s. 19–22, 26, 33, 91; Witold Kamieniecki, Historycy i politycy warszawscy 1900–1950, Warszawa 1992, s. 7–13; Kto był kim…, s. 15; Krzysztof Jasiewicz, Lista strat ziemiaństwa…, s. 591 (tu: 30.07.1943); Zofia Nałkowska, Dzienniki, t. VI cz. 2, Warszawa 2000, s. 137; Paweł Dubiel, Józef Kozak, Polacy w II wojnie światowej. Kim byli, co robili, Warszawa 2003 s. 98 (tu: 31.07.1943); Posłowie i senatorowie…, t. III, s. 371–373; Dorota Mycielska, Jarosław Maciej Zawadzki, Senatorowie zamordowani, zaginieni, zmarli w latach II wojny światowej, Warszawa 2009, s.17-18, 28, 37, 183-185; informacje: Henryka Świderskiego z 1997; wnuczki Klementyny Morawskiej z 1997; wnuka Zdzisława Morawskiego z 2005 (wszyscy z Warszawy).